Magic and the Military

CIA MANUAL OF TRICKERY AND DECEPTION, 2009
THE GHOST ARMY, 2013
LEVITATING THE PENTAGON, 1967

Verschillende vormen van magie werden in het verleden binnengebracht in het militaire/politieke complex. In STUK geeft een documentatieruimte inzicht in de wijze waarop magie rechtstreeks werd gebruikt in militaire context.

De CIA (Central Intelligence Agency) betaalde op het hoogtepunt van de Koude Oorlog $3,000 aan de bekende goochelaar John Mulholland om een handleiding te schrijven over misleiding, de kunst van het verbergen en theatertechniek. Alle gekende kopieën werden vernietigd, zo dacht men, tot ze opnieuw boven water kwamen. Ze werden opnieuw uitgegeven als The Official CIA Manual of Trickery and Deception. De handleiding behandelt onderwerpen als het hanteren van pilletjes, poeders en vloeibare stoffen, maar ook ‘het heimelijk laten verdwijnen van objecten door vrouwen’ en ‘speciale aspecten van misleiding door vrouwen.’ Dit was niet Mulhollands eerste bijdrage voor het vaderland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd zijn bekende publicatie The Art of Illusion als pocketversie onder de Amerikaanse soldaten verdeeld als entertainment en om de moraal van de soldaten op te krikken. Maar, het verschil tussen beide publicaties is essentieel: Zoals Jonathan Allen in zijn artikel Deceptionists at War aangeeft, kan je Mulhollands ambivalente verhouding tot de CIA aflezen uit de titels van de publicaties ‘between the art of illusion, and the art of deception. Illusion, with its Latin roots in ludere, to play, suggests cooperation within the ethics of the encounter between audience and magician, a “willful play of confidences between viewer and spectacle.” Deception however, drawn from decipere, to ensnare or cheat, suggests a will to prevail, a more divisive exchange, and one with potentially lethal stakes.’
Mulholland was trouwens niet de eerste of enige magiër die ingeschakeld werd door de overheid. Zo spioneerde Harry Houdini voor Scotland Yard bij het Russische en Duitse leger en maakte goochelaar, Jasper Maskelyne valse onderzeeërs en tanks om tijdens de Tweede Wereldoorlog het Duitse leger onder leiding van Erwin Rommel te misleiden.

Daarnaast vind je in deze ruimte ook de PBS documentaire The Ghost Army terug dat het verhaal vertelt van het 23ste regiment van de Amerikaanse speciale troepen. Zij gebruikten visuele trucs zoals opblaasbare tanks, geluidsfragmenten en valse radiotransmissies in uitgebreide illusies die de vijand moesten misleiden. De mannen die deel uitmaakten van deze divisie werden gerekruteerd uit kunstscholen en -academies en ingehuurd voor hun creativiteit en acteertalent. Onder hen bevonden zich onder andere de beeldhouwer Ellsworth Kelly en mode-ontwerper Bill Blass. Hun missie begon kort na D-Day en eindigde in de Rijnvallei. Officiële documenten laten uitschijnen dat de divisie een twintigtal grootschalige illusies opzetten waarmee ze duizenden levens wisten te redden. The Ghost Army werd geschreven en geregisseerd door Rick Beyer en geproduceerd door Plate of Peas Productions.

Maar ook in het protest tegen militaire acties werd magie ingezet. Abbie Hoffman, Allen Ginsberg en Ed Sanders van de muziekgroep The Fugs ontwikkelden in 1967 een ritueel als protest tegen de Vietnam Oorlog: Levitating the Pentagon.

By chanting ancient Aramaic exorcism rites while standing in a circle around the building, they could get it to rise into the air, turn orange and vibrate until all evil emissions had fled. The war would end forthwith.
- Time Magazine

Op 21 oktober 1967 organiseerden ze een uitdrijvingsritueel voor het Pentagon waaraan duizenden protesteerders deelnamen.  De absurditeit van de actie omvatte zelfs het aanvragen van de toestemming hiervoor bij de autoriteiten. Uiteindelijk werd deze verleend, al mocht het Pentagon slechts +/- 90 cm (3 feet) opstijgen in plaats van de aangevraagde +/- 90m (300 feet). Met hun actie verbonden de organisatoren een creatieve happening met politieke doelstelling, het gebruik van rituelen voor politieke doeleinden en de op grote schaal heroriëntering van bedrijfsmediatechnieken ten dienste van de beweging. Ze gebruikten met andere woorden innovatieven strategieën van sociale actie om de parameters van het debat over de Vietnamoorlog te beïnvloeden. In zoverre dat deze strategieën teruggrepen op ‘geheime’ inzichten in het functioneren van de sociale realiteit, werden ze gezien als ‘magisch’ en in lijn met de pre-moderne esoterische tradities. Het nieuwe links bediende zich van deze tactieken uit diepe frustratie met de traditionele vormen van democratisch politiek engagement.