X-ED ESSAY
Tom Hannes
‘je zou zenmeditatie kunnen beschrijven als mentaal marineren in een alternatief beeld van jezelf en van de wereld. Je zit daar, je laat alles passeren, met het oogmerk om een meer boeddha-achtig mens te worden (...). Op dezelfde manier is schilderkunst, als het werkt, zowel voor de maker als voor diegene die kijkt, iets waar je heel lang naar kan zitten kijken en dat iets verandert. (...) [Het] beeldende [zorgt voor] een manier van kijken waarbij datgene wat je daarvoor dacht te weten op losse schroeven komt te staan en daardoor plaats maakt voor misschien een andere manier van weten, of iets anders te weten.’ - Tom Hannes (1)
X-ED ESSAY is een audio-installatie en performance gebaseerd op Essay, een werk van John Cage uit 1985. Voor dit werk sprak Cage achttien tekstfragmenten uit Henry David Thoreau’s anarchistisch manifest Essay on the Duty of Civil Disobedience (1848) in. De tekstfragmenten varieerden sterk in lengte; de kortste niet meer dan twintig regels, de langste elf bladzijden. De fragmenten werden op elektronische wijze even lang gemaakt en op elkaar gelegd. Het resultaat was een uiterst complexe en fascinerende geluidsstroom.
Cage-kenner, performer en zenboeddhist Tom Hannes creëerde voor deze tentoonstelling een nieuwe versie van dit werk, X-ED ESSAY, waarvoor hij de achttien teksten zelf insprak zodat ze allemaal precies twintig minuten zouden duren. De langste teksten werden op een doorsnee spreekritme voorgelezen, voor de kortere teksten werden de klanken lang, soms héél erg lang, aangehouden zonder de kleur van de spreekstem te verliezen. Het hieruit resulterende werk X-ED ESSAY wordt gepresenteerd in een ruimte binnen een ruimte, omringd met een wandelgang. Achttien luidsprekers die elk telkens één van de ingesproken teksten uitzenden, staan opgesteld in een cirkel met meditatiekussens en - matjes. Het publiek wordt uitgenodigd om op de kussens te gaan zitten en het geluid tot zich te laten komen in een zen-mix van heldere focus en ontvankelijke ontspanning. Op verschillende tijdstippen is Tom Hannes aanwezig in de installatie, in zit- of wandelmeditatie.
Performances
8 juni, 19:00 - 23:00: openingsavond / vernissage
18 juni, 14:00 -19:00: Een namiddag Artefact sound
25 juni, 14:00 - 19:00: laatste dag / finissage
X-ED ESSAY
2023 - 18-channel audio installation and performance
Courtesy the artist
Met dank aan De Grote Post
Commissioned by STUK, House for Dance, Image & Sound in the context of The Ecstatic Being. Between knowing and understanding (2023).
Tom Hannes
°1970, Antwerpen, België
Tom Hannes is performer, zenleraar en schrijver van een tiental boeken over de link tussen het boeddhisme en onze tijd, zoals Zen of het konijn in ons brein (Witsand 2009), de Boeddha van de badkamer (Witsand 2011), Kleine meditatiegids (Polis 2018), Leven in het Nu (Polis 2019) en Waarom de Boeddha van lijstjes hield (Asoka 2022). Hij schrijft regelmatig maatschappijkritische opiniestukken voor De Standaard. Sinds 2020 werkt hij als filosofisch onderzoeker aan de Universiteit van Eindhoven waar hij de invloed van de klimaatverschuiving op de relevantie van de boeddhistische filosofie en praktijk onder de loep neemt. Hij was jarenlang monnik maar leeft en werkt nu met zijn gezin in Antwerpen. Als internationaal performer van het werk van John Cage werkte hij samen met Ward Weis, Hermes Ensemble, Guy Vandromme, Ictus Ensemble, Zefiro Torna, Margeret Leng Tan en vele anderen.
Portretfoto © Koen Broos